Wymiana oleju w samochodzie

Czy wiesz, jak najlepiej zadbać o bezawaryjność silnika? Kluczem do sukcesu jest wymiana oleju i filtrów.

Z tego artykułu dowiesz się:

1. Jaką funkcję pełni olej w silniku?
2. Jak często wymieniać olej?
3. Jak wybrać olej silnikowy? (wyjaśniamy oznaczenia)
4. Sześć mitów o oleju silnikowym.

Olej silnikowy gwarantuje dobrą pracę układu napędowego. Dowiedz się wszystkiego na temat tego smarowidła, by nie powtarzać błędów innych kierowców!

Jaką funkcję pełni olej w silniku?

1. Smaruje

Olej w silniku pokrywa jego elementy tłustą powłoką. Dzięki temu silnik pracuje płynnie, bo wspomniana powłoka powoduje, że części mechaniczne znacznie mniej trą o siebie podczas pracy.

Jakie są dobrodziejstwa zmniejszonego tarcia? Zadbany i dobrze traktowany silnik spalinowy potrafi przejechać nawet milion kilometrów.

Olej silnikowy smaruje:

• panewki główne,
• panewki wałka rozrządu,
• ścianki cylindrów,
• turbosprężarkę.

2. Chłodzi

Olej odprowadza ciepło z silnika spalinowego, które powstaje w nim podczas pracy (w wyniku tarcia i spalania paliwa).

3. Oczyszcza

Ciągły ruch oleju w silniku sprawia, że zbiera on ze sobą zabrudzenia i osady. Wymiata pozostałości ze spalania paliwa, pył i drobny brud prosto do filtra oleju.

Dlatego zawsze, gdy wymieniasz olej, pamiętaj o wymianie filtrów!

Kiedy trzeba wymienić olej silnikowy?

Olej to „być albo nie być” silnika, więc musisz go wymieniać regularnie. Zdecydowanie najlepiej, gdy będziesz ściśle stosować się do zaleceń producenta auta.

Przede wszystkim: nie oszczędzaj na jakości oleju i filtrów, nie opóźniaj wymiany. Sprawdź w instrukcji, co zaleca producent i tego się trzymaj. 

Zawieszka, którą mechanik zwykle zostawia w komorze silnikowej po wymianie oleju. Jest to dobry zwyczaj, który dostarcza cennych informacji np. osobom zajmującym się kolejną wymianą (źródło: Valvoline)

Ciekawostka W 2014 roku do księgi rekordów Guinnessa trafiło Volvo P1800. Amerykanin Irvin Gordon przejechał nim… 4,89 mln kilometrów! Zapytany o sekret długowieczności swojego auta odpowiedział: “Po prostu przeczytałem instrukcję obsługi i się do niej stosuję”. Na marginesie, Volvo „przeżyło” swojego właściciela i… dalej jeździ. Ostatnim zanotowanym przebiegiem było 5,23 mln km.

Ważna zasada: niezależnie od zalecanego przez producenta przebiegu olej należy wymienić przynajmniej raz w roku.

Jak dobrać olej silnikowy? 

Jeśli korzystasz z serwisu, to nie przejmujesz się, jaki olej do silnika wlewają fachowcy — to ich odpowiedzialność.

Kiedy jednak robisz to samodzielnie, rodzaj oleju staje się palącą kwestią.

I to dosłownie “palącą”, bo źle dobrany olej może między innymi zwiększyć zużycie paliwa w Twoim aucie.

Przy zakupie oleju silnikowego zwróć uwagę na trzy rzeczy: lepkość, klasę jakości i rodzaj.

1. Lepkość oleju

Bardziej lepki olej nazywany jest letnim. Jest bardzo gęsty, lepiej oporuje i skuteczniej chroni silnik przed tarciem.

Olej mniej lepki nazywamy zimowym. Daje mniejszy opór, co przekłada się na lepszą jazdę w niskich temperaturach i łatwiejszy rozruch na mrozie.

Podział oleju na letni i zimowy ma także znaczenie pod względem tego, jak i czym jeździsz.

Jeśli masz sportowe auto i takie samo zacięcie do jazdy, silnik Twojego auta potrzebuje lepszego smarowania, czyli oleju o parametrach zbliżonych do letniego.

Jak rozpoznać lepkość oleju?

Lepkość oleju poznasz po oznaczeniu producenta na butelce.

Najczęściej jest to tzw. indeks SAE, którego składowymi są:

• cyfra na początku — im jest mniejsza, tym niższą temperaturę zniesie olej,
• litera W — jej obecność oznacza lepkość w niskich temperaturach, jej brak mówi o lepkości w wysokich temperaturach,
• liczba na końcu — mówi o maksymalnej temperaturze, w jakiej olej może być użytkowany.

Rozszyfrujmy to na przykładach w poniższej tabelce. Do tego potrzebna Ci będzie jeszcze definicja, czym jest temperatura pompowalności oleju:

Temperatura pompowalności to najniższa możliwa temperatura, w której olej może być bez przeszkód pompowany do silnika. Ma to szczególne znaczenie zimą.

Typ oleju	Lepkość zimowa	Lepkość letnia	Temp. pompowalności (°C)
0W20	0W	20	-40
5W30	5W	30	-35
10W40	10W	40	-30
15W50	15W	50	-25

Jeszcze jedna podpowiedź:

0W, 5W, 10W, 15W, 20W, 25W — to klasy lepkości oleju w niskich temperaturach.

20, 30, 40, 50, 60 — to klasy lepkości oleju w wysokich temperaturach.

2. Klasa jakości oleju

Klasa jakości dzieli oleje silnikowe pod względem walorów użytkowych.

Jest kilka wersji tej klasyfikacji, najpopularniejszą jest API stworzona przez American Petroleum Institute.

Ta klasyfikacja pomoże Ci rozstrzygnąć kwestię: jaki olej do silnika benzynowego, a jaki olej do diesla.

API to ciąg liter i cyfr, na przykład: API SL/CF/CF-4. Na butelce oleju znajdziesz je tuż pod oznaczeniem klasy lepkości.

Poznaj kilka najczęściej spotykanych oznaczeń – może już na tym etapie będziesz w stanie dopasować klasę jakości oleju do swojego auta.

Wybrane klasy jakości oleju do silnika benzynowego

SM — lepsza odporność na utlenianie, zapobiega osadzaniu się zanieczyszczeń, większa wydajność smarowania w niskich temperaturach,

SN — mniejsze wytrącanie osadów, lepsza ochrona turbosprężarki i tłoków w wysokich temperaturach, mniejsze zużycie paliwa,

SL — większe ograniczenia dla osadów przy eksploatacji w wysokich temperaturach, przeznaczony do samochodów wyprodukowanych do 2004 roku.

Wybrane klasy jakości oleju do diesla.

CC — zapobiega gromadzeniu się zanieczyszczeń powstałych w trakcie pracy w wysokiej temperaturze, do silników lekkich,

CD — zapobiega ścieraniu i zbieraniu się osadów, do mocno eksploatowanych silników czterosuwowych,

CE — dla silników niższych klas, które pracują przy dużym obciążeniu.

W klasyfikacji API liczy się kolejność alfabetyczna liter tuż po oznaczeniu rodzaju silnika — S dla aut benzynowych lub C dla diesli.

Im dalej litera leży w alfabecie, tym olej jest wyższej klasy.

Dla przykładu: olej klasy SM jest lepszy niż SN.

Innym podziałem, jakim możesz kierować się przy wyborze klasy oleju, jest ACEA.

To klasyfikacja własna producentów zrzeszonych w Stowarzyszeniu Europejskich Producentów Pojazdów.

Czym różni się ACEA od API?

ACEA dzieli oleje pod kątem użyteczności nie tylko dla silników benzynowych i diesli, ale także dla samochodów ciężarowych oraz wyposażonych w filtry cząstek stałych.

Zgodnie z tym ACEA wyróżnia trzy klasy olejów:

• A/B — do silników benzynowych i diesli w samochodach osobowych i dostawczych,
• C — do silników benzynowych i diesli w samochodach osobowych i dostawczych dostosowanych do nowych norm czystości spalin,
• E — do diesli w samochodach ciężarowych.

3. Rodzaj oleju

Oleje dzielimy też ze względu na ich składowe:

• Oleje syntetyczne. Składają się z bazy olejowej i różnych dodatków chemicznych, które poprawiają ich jakość. Właściwie tylko one nadają się do aktualnie produkowanych samochodów z tzw. wysilonymi silnikami.

Świetnie smarują układ silnikowy, co dobrze go chroni. Nie są gęste, dzięki czemu szybko rozprowadzają się po silniku w fazie rozruchu, co zabezpiecza go przed szybkim zużyciem.

• Oleje półsyntetyczne. To mieszanka olejów mineralnych i syntetycznych. Mają gorsze właściwości niż oleje syntetyczne, nadają się do samochodów kilkuletnich.

• Oleje mineralne. Powstają na bazie produktów z destylacji ropy naftowej. Ich obecność w aucie oznacza wydzielanie szkodliwych dla środowiska tlenku i dwutlenku węgla. Sprawdzają się w samochodach 10-letnich i starszych.

Jaki wybrać olej silnikowy? 

Przy zakupie kieruj się tymi kilkoma sprawdzonymi zasadami, a Twój wybór na pewno będzie dobry!

• Wybierz olej o klasę wyższą niż zaleca producent. To nie zaszkodzi silnikowi. Gorzej będzie, jeśli wlejesz olej niższej jakości niż zalecana.
• Kupuj olej markowy i oryginalny. To chyba oczywiste, jeśli nie chcesz skrócić żywotności silnika.
• Inny olej do samochodu nowego, a inny dla kilkuletniego. Pamiętaj o tym!
• Konstrukcja silnika. Nowoczesne, wysilone silniki potrzebują innego oleju niż silniki starsze.

Przy pierwszym wyborze oleju warto słuchać rad doświadczonych kierowców. Uważaj tylko niektóre popularne opinie, które nie zawsze są zgodne prawdą.

Jakie są najczęstsze mity o oleju silnikowym? 

 

1. Na tym samym oleju przejedziesz nawet 30 tys. km.

To nie zawsze prawdziwe stwierdzenie! Zgadza się, gdy mowa o produktach typu Long Life (z angielskiego „wydłużona żywotność”). Producent zapewnia długie życie olejowi, ale… w standardowych warunkach pracy.

Jeżeli silnik Twojego pojazdu jest użytkowany w tzw. ciężkich warunkach pracy (np. nagminna jazda w korku, duże obciążenia, przegrzewanie, wysokie obroty) – warto rozważyć szybsze wymiany oleju.

Jazda na oleju poddawanym ekstremalnym warunkom pracy może szybciej zużyć panewki (silnik skróci swoją żywotność).

2. Nie wolno mieszać ze sobą różnych olejów.

Możesz to robić, tylko zwróć uwagę na klasę lepkości i rodzaj oleju. Lepkość powinna być zbliżona, a rodzaj najlepiej ten sam.

Jeśli chcesz przejść z komponentu niższej jakości na lepszy, syntetyczny, zleć w warsztacie płukanie silnika i dopiero potem uzupełnij olej.

3. Czarny kolor oleju mówi o jego zużyciu.

Niekoniecznie jest to prawdziwe stwierdzenie. W silniku spalinowym powstaje sporo zanieczyszczeń i to one barwią olej na czarno. Nawet, gdy sam olej jest jeszcze zdatny do używania.

4. W nowym aucie olej trzeba wymieniać częściej.

Regularna wymiana oleju jest tak samo ważna w każdym samochodzie, bez względu na jego wiek i przebieg.

Niektórzy kierowcy tak robią, bo bywa, że warunkiem utrzymania gwarancji producenta na nowe auto jest określona, częsta wymiana oleju.

5. W ogóle nie trzeba wymieniać oleju.

Bzdura! W nowoczesnych (skomplikowanych i wysilonych) silnikach to droga wiodąca do uszkodzenia. Lepiej zapłacić raz na jakiś czas za wymianę oleju niż za nowy silnik.

6. Trzeba wymienić olej po pierwszym 1000 km

Tradycyjnie utarło się mówić, że „Silnik w nowym samochodzie dociera się, dlatego trzeba wymienić olej po przejechaniu pierwszego 1000 km”. Dzisiaj możemy stwierdzić, że ta sprawa przeszła do kategorii mitów. Jednak pamiętaj, że nowy samochód i silnik wymagają specjalnego traktowania.

Dawniej

Kilkanaście, czy kilkadziesiąt lat temu rzeczywiście zalecano „dotarcie silnika” podczas jazdy przez pierwsze 1000 – 3000 kilometrów. W niektórych pojazdach na pierwsze kilometry stosowano nawet specjalne rodzaje oleju (wymieniane na docelowy po osiągnięciu konkretnego przebiegu).

Działo się tak dlatego, że inżynierowie mieli do dyspozycji daleko mniej precyzyjne maszyny. Wiele procesów obróbki przebiegało na ręcznie sterowanych obrabiarkach (czyli jakość była mniej przewidywalna, mniej powtarzalna). Silnik nie był więc wykończony tak dobrze, jak współcześnie produkowane egzemplarze.

Dzisiaj

Obecnie w fabrykach pracują maszyny sterowane komputerowo. Zapewniają niezwykle wysoką jakość i powtarzalność obróbki. Osiągnięcie takich parametrów produkcji było nie do pomyślenia podczas masowej produkcji kilkadziesiąt lat temu. 

Obok udoskonalonych procesów produkcji silników mamy też oleje zapewniające znacznie lepsze smarowanie.

Dlatego producenci samochodów informują, że niepożądane pozostałości po obróbce zostały zredukowane do punktu, w którym rzadko stanowią problem. Oczywiście, wciąż aktualne są zalecenia dotyczące ostrożnej jazdy przez pierwsze 1000 – 1500 km (przeczytasz o tym poniżej).

W instrukcji obsługi nowego samochodu nie znajdziesz raczej częstotliwości, z jaką należy wymieniać olej na czas docierania się silnika (wyjątkiem są sportowe modele aut i  wybrani producenci np. Suzuki).

Potwierdzają ten fakt eksperci z Centrum Technicznego Masterlease (obsłużyli setki tysięcy spraw związanych z utrzymaniem sprawności samochodów, opiekują się na bieżąco flotą liczącą kilkadziesiąt tysięcy aut).

O czym trzeba pamiętać w przypadku nowego pojazdu?

Sposób użytkowania nowego silnika może mieć wpływ na jego żywotność, spalanie i kulturę pracy w przyszłości.

Przez pierwsze 1500 km unikaj:

• dynamicznego przyspieszania,
• jazdy z wysokimi obrotami silnika,
• gwałtownej zmiany obrotów (np. agresywne hamowanie silnikiem lub kick-down w skrzyni automatycznej),
  częstego wyłączania / włączania silnika (rozsądnie korzystaj z systemu start-stop).

Oczywiście, nie można zignorować tego, że faktycznie silnik w nowym samochodzie może mieć sporo opiłków i pozostałości poprodukcyjnych. Pierwszy olej ma więc na celu zebranie „śmieci” powstałych w wyniku procesu docierania się silnika.

Miska olejowa jest zwykle wyposażona na taki wypadek. Posiada magnes na dnie, który zbiera i utrzymuje ewentualne opiłki w jednym miejscu.

Chcesz zachować najwyższą ostrożność i/lub silnik użytkujesz w ciężkich warunkach?

W takim razie rozważ pierwszą wymianę oleju przed upłynięciem interwału zalecanego w instrukcji obsługi. Określenie ciężkich warunków oraz informacje jak serwisować pojazd, powinny być być zawarte w instrukcji pojazdu.

Weź pod uwagę, że nadmiarowe wymiany oleju wykonasz to na własny koszt. Jeżeli nadmiarowa wymiana oleju nie występuje w standardowym grafiku bezpłatnych czynności serwisowych – raczej nie zrefunduje jej producent samochodu. Jednak warto to zrobić!

Podsumowanie

ACEA, API, 10W40… Obawiasz się, że nie zapamiętasz wszystkich tych skrótów?

Wcale nie musisz!

W dowolnej chwili możesz sprawdzić, co oznaczają (np. na Google’u albo wyżej w tekście, który właśnie czytasz).

Warto natomiast zapamiętać 4 poniższe punkty – to Twoja gwarancja, że nie popełnisz kosztownego błędu:

1. Wymieniaj olej regularnie, najlepiej zgodnie ze wskazaniami producenta.
2. Kupuj najdroższy olej i filtry, na jakie Cię stać.
3. Gdy użytkujesz pojazd w ciężkich warunkach pracy (np. ciągła jazda w korkach, duże obciążenia silnika), wymieniaj olej częściej.
4. Przed wymianą sprawdzaj typ oleju – czy jest zgodny z wymaganiami producenta.

Szerokiej drogi!